Hộp số xe ô tô có công dụng biến đổi công suất, momen xoắn từ động cơ cho phù hợp với các điều kiện vận hành khác nhau. Trải qua hàng trăm năm, hộp số có những bước tiến và sự ra đời của những loại hộp số mới, hiện đại hơn.
Hộp số sàn (MT), Hộp số tự động có cấp (AT), Hộp số tự động vô cấp (CVT), Hộp số tự động ly hợp kép (DCT) là 4 loại hộp số khác nhau mà tài xế có thể gặp trên ô tô.
Hộp số sàn (MT)
Đây là hộp số lâu đời nhất, có cấu tạo đơn giản, giá thành rẻ và độ tin cậy cao. Loại hộp số này sử dụng ly hợp ma sát dạng đĩa để ngắt hoặc kết nối chuyển động từ động cơ xuống hộp số. Ly hợp này được điều khiển bời người lái thông qua bàn đạp ly hợp (chân côn).
Khi muốn chuyển số, người lái đạp bàn đạp ly hợp để ngắt kết nối từ động cơ xuống hộp số, kết hợp với thao tác trên cần số theo sơ đồ có sẵn, đưa các bánh răng gài số đến vị trí bánh răng ứng với số truyền tương ứng.
Hộp số tự động có cấp (AT)
Là hộp số được trang bị trên hầu hết các mẫu xe mới hiện nay. Quá trình thay đổi cấp số sẽ được tính toán và điều khiển hoàn toàn tự động.
Hệ thống sử dụng bộ biến mô thủy lực đóng vai trò như ly hợp để ngắt và truyền chuyển động quay từ động cơ đến hộp số. Bên trong hộp số là hệ thống các bánh răng kết hợp với nhau tạo nên các cấp số cho xe.
Hộp số tự động vô cấp (CVT)
Hộp số CVT mang đến trải nghiệm điều khiển rảnh tay và thoải mái tương tự như loại hộp số tự động có cấp nhưng hoạt động theo nguyên lý hoàn toàn khác.
Hộp số CVT không có các cấp số; hệ thống sử dụng hai pulley có thể thay đổi đường kính, được kết nối với nhau qua một dây đai. Nhờ vào việc thay đổi đường kính pulley, hộp số có thể thay đổi tỷ số truyền một cách êm dịu, được điều khiển chính xác bởi máy tính, dựa vào điều kiện vận hành thực tế của xe như tải trọng, độ dốc…
Hộp số tự động ly hợp kép (DCT)
Loại hộp số này có hai bộ ly hợp riêng biệt, chúng được điều khiển bằng cơ cấu thủy lực – điện từ. Hai ly hợp hoạt động độc lập với nhau, một điều khiển các bánh răng cấp số lẻ (1, 3, 5 và bánh răng gài số lùi), ly hợp còn lại điều khiển các bánh răng gài số chẵn (2, 4 và số lùi). Với kết cấu như vậy, quá trình lên số (1 – 2 – 3…) hoặc xuống số (5 – 4 – 3) xảy ra nhanh, không bị mất mát công suất.
Việc sang số có thể được điều khiển bằng tay hoặc được điều khiển hoàn toàn tự động dựa theo điều kiện vận hành của xe.
